Inwestujmy zamiast wydawać
Kategorie w których występuje projekt:
Fundusze Europejskie dla Zrównoważonego Rozwoju
Inwestujmy, zamiast tylko wydawać!
Ocena planów wykorzystania funduszy unijnych 2014-2020 na ochronę środowiska w regionach.
Czy grozi nam zmarnowanie ogromnego potencjału drzemiącego w środkach unijnych, którymi w latach
2014-2020 będą zarządzać polskie województwa? Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć wskazuje
błędy w programowaniu funduszy unijnych na projekty energetyczne, zabezpieczenia przed powodzią
i suszą oraz ochrony przyrody w regionach. Części z nich można jeszcze uniknąć na ostatnim etapie
planowania sposobu wydawania tych środków, który właśnie się rozpoczyna.
Jesteśmy obecnie w kluczowym momencie planowania funduszy europejskich na lata 2014-2020.
Wypracowane projekty Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), które określają ramy unijnego
finansowania na poziomie regionalnym, są teraz negocjowane z Komisją Europejską. Rozpoczynają się
prace nad dokumentami uszczegółowiającymi, które określają, kto dokładnie i na jakich zasadach będzie
mógł ubiegać się o dofinansowanie.
Polska Zielona Sieć dokonała analizy projektów Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) w trzech
szczególnie ważnych z punktu widzenia ochrony środowiska obszarach: 1. energetyki, głównie inwestycji
w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną; 2. łagodzenia skutków zjawisk związanych ze
zmianami klimatu, takich jak powodzie i susze; 3. ochrony przyrody.
Z analizy wynika, że samorządy wojewódzkie chcą ze środków unijnych wspierać przede wszystkim
rozwiązania mało ambitne, te, które pozwolą bez wysiłku wydać alokowane środki, pochwalić się nową
infrastrukturą czy wylanym betonem. Działania, które przyniosłyby rzeczywiste korzyści mieszkańcom
regionu – w postaci poprawy ich bezpieczeństwa: niezależności energetycznej, ograniczania skutków
powodzi i suszy oraz zachowania czystego, zdrowego środowiska – chcą wspierać tylko nieliczne
województwa.
Na odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną regiony będą miały do wydania ponad 4,5
mld euro. Niestety, tylko w niewielkim stopniu bezpośrednio skorzystają z tych środków zwykli ludzie –
mówi Julia Krzyszkowska z Polskiej Zielonej Sieci. Tylko sześć województw planuje wsparcie energetyki
prosumenckiej, która pozwala na produkcję energii na własne potrzeby. Zaledwie siedem regionów
planuje wsparcie lokalnych partnerstw, które mogłyby prowadzić do rozwoju społecznych projektów
energetycznych. Te z kolei pozwoliłyby osiągnąć niezależność energetyczną w skali lokalnej.
Zmiany klimatu będą się pogłębiać, co oznacza, że w Polsce coraz częściej występować będą powodzie.
Mimo wzrastającego zagrożenia dla życia, zdrowia i mienia mieszkańców naszego kraju, województwa
planują wspierać stosowane dotychczas anachroniczne, nieskuteczne i kosztowne rozwiązania,
dające społeczeństwu złudne poczucie bezpieczeństwa – mówi Marta Majka Wiśniewska z Polskiej
Zielonej Sieci. Przykładem takich projektów są zbiorniki rekreacyjne, o małej lub żadnej pojemności
powodziowej, bezużyteczne w przypadku ekstremalnych wezbrań. Tylko w kilku regionach planowane jest
dofinansowanie dla najbardziej optymalnych działań z zakresu naturalnej retencji wód, budowy polderów i
zbiorników suchych.
Polska jest krajem o niezwykle bogatej przyrodzie. Mamy cudowne lasy, niepowtarzalne bagna, bogatą
mozaikę terenów rolniczych oraz nieuregulowane na dużych odcinkach rzeki. Są one domem dla licznych
gatunków roślin i zwierząt. Ze względu na rozwój gospodarczy, przyrodzie zagraża degradacja, a środki
unijne muszą być odpowiedzią na to wyzwanie – mówi Krzysztof Smolnicki z Polskiej Zielonej Sieci.
Alokacje na ochronę przyrody są niewystarczające, a przy dokładnej analizie okazuje się, że większość
w rzeczywistości ma być skierowana na potencjalnie zagrażające przyrodzie projekty turystyczne czy
niepotrzebną infrastrukturę. Nie chcemy, by powtarzały się sytuacje z poprzedniego okresu finansowania
w latach 2007-2013, gdy na przykład w województwie lubelskim ochrona ptaków sprowadzała się do
remontów leśnych dróg.
Nie jest jeszcze za późno, aby poprawić plany dotyczące wydatkowania funduszy unijnych 2014-2020 w
regionach, na etapie przygotowywania dokumentów precyzujących dość ogólne Regionalne Programy
Operacyjne. Rekomendacje do tych dokumentów Polska Zielona Sieć zawarła w trzech opublikowanych
dziś raportach:
• Fundusze na szóstkę. Sześć rekomendacji na ostatni etap programowania regionalnych funduszy
unijnych 2014-2020 na energetykę.
• Przybijmy piątkę dla przyrody. Pięć rekomendacji na ostatni etap programowania funduszy
unijnych 2014-2020 dla projektów dotyczących ochrony bioróżnorodności w regionach.
• Adaptacja do zmian klimatu. Pięć rekomendacji w zakresie zarządzania ryzykiem powodzi i suszy
na ostatni etap programowania funduszy unijnych 2014-2020 w regionach.
Anna Drążkiewicz, Specjalistka ds. komunikacji, Polska Zielona Sieć, annadrazkiewicz@zielonasiec.pl,
tle. 514 32 67 80
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć jest ogólnopolską organizacją pożytku publicznego. Zrzeszamy
organizacje pozarządowe działające na rzecz zrównoważonego rozwoju i budowania społeczeństwa
obywatelskiego. Naszym celem jest rozwój w zgodzie z naturą. Przeciwdziałamy zmianom klimatu,
promujemy energetykę obywatelską i oszczędne korzystanie z zasobów, monitorujemy wydatkowanie
środków publicznych, w tym funduszy europejskich na cele związane z ochroną środowiska oraz
wspieramy ekorozwój krajów Globalnego Południa.
