Partnerstwo dla lepszego środowiska
Kategorie w których występuje projekt:
Bez kategorii
Partnerstwo organizacji społecznych i gospodarczych z administracją to jedna z kluczowych zasad, kierujących funduszami europejskiej Polityki Spójności. Unijny Kodeks Partnerstwa zwraca szczególną uwagę na znaczenie, jakie zaangażowanie organizacji pozarządowych w procesach planowania i monitoringu wdrażania ma dla budowania silnej demokratycznej kontroli nad wydatkowaniem pieniędzy publicznych z unijnego budżetu. Jednak udział organizacji społecznych w Komitetach Monitorujących lub grupach roboczych nie ogranicza sie wyłącznie do dbania o interesy trzeciego sektora – NGOs mają również do odegrania ogromnie ważną rolę jako głos poparcia dla ochrony przyrody, środowiska naturalnego i klimatu.
Tym ważniejszą, jeśli spojrzeć na ogromną pulę pieniędzy unijnych, którą w latach 2014-2020 zainwestuje Polska. Łacznie niemal 90 miliardów euro trafi do Polski z Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych, co stawia Polskę na czele państw będących beneficjentami wsparcia unijnego. Środki te zainwestowane będą za pośrednictwem krajowych i regionalnych Programów Operacyjnych, a nad ich skutecznym wykorzystaniem będą czuwać powstałe na przestrzeni mijającego roku Komitety Monitorujące. Dzięki unijnym i krajowym wytycznym, w każdym Komitecie zasiądą przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego; odrębne miejsce zarezerwowano dla organizacji pozarządowych działających na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Stało się tak nie bez powodu. Jednym z głównych priorytetów wykorzystania funduszy unijnych w latach 2014-2020 będzie osiąganie celów Strategii Europa 2020, w tym przede wszystkim budowa tzw. gospodarki niskoemisyjnej, czyli zrównoważony rozwój gospodarczy oparty na efektywnym wykorzystaniu energii i jej odnawialnych źródłach.
Unia Europejska nie poprzestała na deklaracjach – na nadrzędność celów związanych z ochroną środowiska naturalnego wskazują dwa podjęte przez Komisję Europejską zabiegi. Z jednej strony jest to obowiązek krajów członkowskich, aby przeznaczyły co najmniej 20% dostępnych im środków na cele związane z ochroną klimatu. Z drugiej zaś jest to tzw. horyzontalna zasada zrównoważonego rozwoju, wpisana w ogólne przepisy kierujące funduszami unijnymi, w myśl której wszystkie wspierane inwestycje – zarówno te bezpośrednio dotyczące środowiska naturalnego, jak te niekojarzone automatycznie z ochroną przyrody, na przykład z zakresu przedsiębiorczości czy kształcenia – muszą być zgodne z wymogami ochrony środowiska i co najmniej nie pogarszać jego jakości. Zasadę tę mają ralizować stosowne zapisy we wszystkich dokumentach dotyczących programowania i wdrażania funduszy europejskich, od szerokiej strategii nakreślonej w Umowie Partnerstwa, po techniczne kryteria wyboru projektów.
Podczas gdy łączna pula środków na cele klimatyczne, takie jak łagodzenie i przystosowanie do zmian klimatu czy też inwestycje w zieloną energetykę, wynosi w Polsce znaczące 22,8 miliarda euro, a zatem wymagane minimum 20% budżetu unijnego, przekrojowe stosowanie rozwiązań zapewniających integrację wymogów zrównoważonego rozwoju we wszystkich obszarach inwestycji wciąż jeszcze wymaga pracy. W niektórych województwach zrównoważony rozwój definiuje się tylko jako trwałą poprawę jakości życia mieszkańców w regionie, zapominając, że stabilny rozwój społeczno-gospodarczy jest niemożliwy w zdegradowanym środowisku. Wiele regionów ogranicza prośrodowiskowe zapisy do części Regionalnych Programów Operacyjnych dotyczących inwestycji w niskoemisyjną gospodarkę czy ochronę bioróżnorodności, pomijając potencjał, jaki dla zrównoważonego rozwoju mają ekoinnowacje, zielone miejsca pracy czy nowoczesna infrastruktura publiczna. Narzędzia, służące operacjonalizacji deklaracji o zrównoważonym rozwoju, są notorycznie nieobecne w kryteriach wyboru projektów.
W obecnym momencie Urzędy Marszałkowskie kończą przygotowanie dokumentów uszczegóławiających, powstają kryteria wyboru projektów i ogłaszane są pierwsze konkursy. Na tym etapie szczególnie ważny jest aktywny udział przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach Komitetów Monitorujących Programy Operacyjne i zadbanie o to, aby wymogi zrównoważonego rozwoju były horyzontalnie stosowane we wszystkich projektach dofinansowanych z funduszy unijnych.
W jaki sposób NGOs mogą monitorować wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju? Temu tematowi poświęcony zostanie jeden z bloków warsztatowych podczas zbliżającej się ogólnopolskiej konferencji pod tytułem „Praktyka wdrażania funduszy europejskich 2014+ z perspektywy sektora obywatelskiego” (18.11.2015, Warszawa)), organizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych we współpracy z Fundacją Aktywizacja oraz CEE Bankwatch Network/Polską Zieloną Siecią.
W panelach i seminariach wezmą udział ekspertki i eksperci środowiska pozarządowego, a także przedstawiciele Komisji Europejskiej i strony rządowej. Spotkanie będzie wyjątkową okazją, aby omówić problemy nurtujące trzeci sektor oraz zagłębić się w temat skutecznego monitorowania horyzontalnych zasad partnerstwa, zrównoważonego rozwoju oraz równości i niedyskryminacji.
Udział jest bezpłatny, organizatorzy zapewniają zwrot kosztów podróży osobom spoza Warszawy. Konferencja będzie transmitowana na żywo przez portal organizacji pozarządowych www.ngo.pl, który objął patronat medialny nad wydarzeniem.
Julia Krzyszkowska
CEE Bankwatch Network/Polska Zielona Sieć
